Ὁ μαρτυρικὸς Αὔγουστος τοῦ 1922!

 Μιὰ ἀπὸ τὶς πιὸ θλιβερὲς ἐπετείους τῆς νεότερης Ἑλληνικῆς ἱστορίας εἶναι αὐτὴ τῆς κατάρρευσης τοῦ μικρασιατικοῦ μετώπου ποὺ ὁδήγησε σὲ ἐθνική, στρατιωτικὴ ἧττα καὶ συντριβή, ἀλλὰ καὶ στὸν ξεριζωμὸ ἑκατοντάδων χιλιάδων Ἑλλήνων ἀπὸ τὴν μικρασιατικὴ γῆ. Τὰ δραματικὰ αὐτὰ γεγονότα τῶν μηνῶν Αὐγούστου καὶ Σεπτεμβρίου τοῦ 1922 ἔχουν καταγραφεῖ στὸ σύνολό τους ὑπὸ τὸν ἱστορικὸ ὅρο «Μικρασιατικὴ καταστροφή». 

Ἡ ἧττα τοῦ 1922, θὰ μποροῦσε νὰ συγκριθεῖ μὲ αὐτὴν τοῦ 1453 καὶ νὰ θεωρηθεῖ ὡς μεγαλυτέρα ἀκόμα, διότι ἡ συγκεκριμένη ἧττα συνοδεύτηκε ἀπὸ τὸν ξεριζωμὸ τῆς (ἀπὸ χιλιάδων ἐτῶν) Ἑλληνικῆς παρουσίας ἀπὸ τὴν Ἰωνικὴ γῆ. Παρ’ ὅλο ποὺ ἡ ἐπέτειος τῆς Μικρασιατικῆς καταστροφῆς δὲν μνημονεύεται ἐπισήμως ἀπὸ τὶς ἑλληνικὲς ἀρχές, ἐκείνη ἔχει περάσει καὶ ἔχει ἐντυπωθεῖ στὸ φυλετικὸ ἀσυνείδητο μέσῳ μιᾶς κορυφαίας σκηνῆς τοῦ δράματος, ὅπως εἶναι αὐτὴ τῆς σφαγῆς καὶ τῆς πυρπόλησης τῆς Σμύρνης. Οἱ τραγικὲς σκηνὲς ἀπὸ τὴν Σμύρνη τοῦ 1922 μποροῦν καὶ συγκινοῦν περισσότερο ἀπὸ ἑκατὸ χρόνια μετά. 

Ἦταν πρωὶ τοῦ Σαββάτου, 27 Αὐγούστου, ὅταν οἱ πρῶτοι ἔφιπποι Τσέτες εἰσέβαλαν στὴν Σμύρνη. Τὴν διοίκηση ἀνέλαβε ὁ, γνωστὸς ὡς σφαγέας τῆς Σμύρνης, Νουρεντίν. Ἀπὸ τὸ ἴδιο βράδυ ἄρχισαν νὰ γίνονται λεηλασίες, φόνοι καὶ βιασμοί. Τὴν ἑπόμενη ἡμέρα καὶ ἐνῷ καταφθάνουν τούρκικες τακτικὲς δυνάμεις, οἱ σφαγὲς καὶ οἱ καταστροφὲς ἄρχισαν νὰ συστηματοποιοῦνται στὶς Ἑλληνικὲς γειτονιὲς καὶ στὴν ἀρμενικὴ συνοικία. Τὰ πλοῖα ποὺ εὑρίσκοντο κοντὰ στὴν προκυμαία δὲν δέχονταν πρόσφυγες. Ὅσο γιὰ τοὺς Σμυρνιούς, ἄλλοι μένουν κλεισμένοι στὰ σπίτια τους καὶ ἄλλοι σπεύδουν νὰ βροῦν προστασία σὲ νεκροταφεῖα καὶ ἐκκλησίες. Ἡρωικὴ μορφὴ στὴν τραγωδία τῆς πόλης στάθηκε ὁ Μητροπολίτης της, Χρυσόστομος, γιὰ τὸν ὁποῖον ἀναντίρρητα ἀξίζει νὰ γραφτοῦν κάποια πράγματα τὰ ὁποῖα κανένα ἑλληνόπουλο δὲν διδάσκεται στὰ παρακμιακὰ σχολεῖα τῆς μεταπολίτευσης. 

Ὁ Χρυσόστομος γεννήθηκε στὴν σκλαβωμένη Ἰωνία καὶ ἀνέλαβε τὴν πρώτη μητροπολιτική του ἕδρα στην δράμα, τὴν ἐποχὴ ποὺ ἡ βουλγαρικὴ προπαγάνδα ὀργίαζε καὶ οἱ κομιτατζῆδες μὲ τὴν ἐγκληματική τους δράση προσπαθοῦσαν νὰ ἐκβουλγαρίσουν τὴν Ἑλληνικὴ Μακεδονία. Ἀπὸ ἐκεῖ ξεκίνησε τὴν μεγάλη Ἐθνική του δράση χτίζοντας Ἑλληνικὰ σχολεῖα, ὀργανώνοντας ὁμάδες Μακεδονομάχων ἀνταρτῶν, ἀκόμα καὶ διασώζοντας ἀρχαιολογικὰ εὑρήματα ποὺ μαρτυροῦσαν τὴν Ἑλληνικότητα τοῦ τόπου. Τὸ 1911 ὁ Χρυσόστομος ἀνέλαβε Μητροπολίτης στὴν Σμύρνη ξεκινῶντας ἕναν τιτάνιο ἀγῶνα γιὰ τὴν πνευματικὴ θεμελίωση τῆς Μεγάλης Ἰδέας. Ὅταν οἱ τοῦρκοι εἰσέβαλαν στὴν πόλη τῆς Σμύρνης, ὁ Μητροπολίτης Χρυσόστομος παρέμενε σὲ αὐτήν, ἀρνούμενος νὰ φύγει μαζὶ μὲ τὶς ὑπόλοιπες ἑλληνικὲς ἀρχές. Ἀκόμα καὶ μετὰ τὴν ἔναρξη τῆς ἐπέλασης τῶν τούρκων, ὁ Ἱεράρχης ἀρνήθηκε τὴν μεσολάβηση ξένων διπλωματῶν ποὺ προθυμοποιήθηκαν νὰ τὸν βοηθήσουν νὰ διαφύγει. Παρέμεινε μόνος, ὄρθιος Ἰωνικὸς στῦλος, ἡ μόνη Ἑλληνικὴ Ἀρχὴ στὴν πόλη ποὺ κατακλυζόταν ἀπὸ τοὺς βαρβάρους τοῦ Κεμάλ. 

Τὴν ἴδια ἡμέρα, στὶς 27 Αὐγούστου τὸ βράδυ, κλήθηκε ὁ Χρυσόστομος νὰ παρουσιαστεῖ στὸν τοῦρκο φρούραρχο Νουρεντὶν μαζὶ μὲ δύο δημογέροντες. Μόλις τὸν ἀντίκρισε ὁ δυνάστης, τοῦ εἶπε: «Ἐσὺ εἶσαι ὁ παπᾶς ποὺ βρίζεις τοὺς τούρκους; Γουρούνι, θὰ δεῖς τί τιμωρία σου ἑτοιμάζω. Ἐσὺ κι οἱ Ἕλληνες σοῦ εἶστε λαὸς χαμάληδων καὶ χαμάληδες θὰ σὲ δικάσουν». Ἔτσι καὶ ἔγινε. Σὲ μιὰ ἀπὸ τὶς αἴθουσες τοῦ δικαστηρίου εἶχαν συγκεντρωθεῖ ἄνθρωποι τοῦ ὑποκόσμου, χαμάληδες καὶ τουρκικὰ κακοποιὰ στοιχεῖα προκειμένου νὰ τὸν δικάσουν. Μόλις ἐμφανίστηκε ἀγέρωχος ὁ Ἱεράρχης, αὐτοὶ ἄρχισαν νὰ τὸν φοβερίζουν, νὰ τοῦ τραβοῦν τὰ γένια καὶ τὰ ράσα καὶ νὰ τὸν ἐμπτύουν. Ἐνστικτωδῶς οἱ Σμυρνιοὶ δημογέροντες προσπάθησαν νὰ προστατεύσουν τὸν Ἱεράρχη τους, ἀλλὰ οἱ τοῦρκοι τους ἔδεσαν προκειμένου νὰ δοῦν τὸ μαρτύριο καὶ τὸν ἐξευτελισμὸ τοῦ θρησκευτικοῦ τους ἡγέτη. Τὸ λαϊκὸ δικαστήριο τῶν ἐγκληματιῶν ἔβγαλε τὴν ἀπόφασή του, ἡ ὁποία ἦταν: «Νὰ σταυρωθεῖ... νὰ σταυρωθεῖ ὅπως ὁ Χριστός τους». 

Ὁ Νουρεντὶν διέταξε τὸν ἔφεδρο λοχαγὸ τοῦ τουρκικοῦ στρατοῦ Ρουστὲμ Βάσιτς νὰ ἐκτελέσει τὴν ἀπόφαση τοῦ ὄχλου. Ὁ Βάσιτς κατεβαίνοντας τὰ σκαλιὰ τοῦ διοικητηρίου μαζὶ μὲ τοὺς τρεῖς μελλοθάνατους, τὸν Χρυσόστομο καὶ τοὺς δημογέροντες, δὲν προλαβαίνει νὰ βγεῖ στὸ προαύλιο ἀφοῦ ξεπροβάλλει φρενιασμένος ὁ Νουρεντὶν στὸ κεφαλόσκαλο καὶ τραβῶντας τὸ περίστροφό του πυροβολεῖ τὸν Χρυσόστομο. Ἦταν τέτοια ἡ λύσσα ποὺ τὸ χέρι του ἔτρεμε ἀπὸ τὴν ὀργὴ καὶ ἀντὶ νὰ πλήξει τὸν Χρυσόστομο, τραυμάτισε θανάσιμα ἕναν δημογέροντα. Μὲ τὸν πυροβολισμὸ καὶ τὴν ἔξοδο τοῦ Χρυσοστόμου στὸ προαύλιο τὸ πλῆθος ὁρμᾶ. Ὁ βαρβαρικὸς τουρκικὸς ὄχλος μὲ πέτρες καὶ ξύλα περικυκλώνει τὸν Χρυσόστομο, τὸν κτυποῦν ἀνελέητα, τοῦ ξεριζώνουν τὰ γένια κι ἕνας ἀγαρηνὸς χαμάλης τοῦ βγάζει μὲ τὸ μαχαίρι του τὸ ἕνα μάτι. Ὁ Χρυσόστομος αἱμόφυρτος, σιωπηρός, περήφανος, χωρὶς νὰ ἱκετεύει καὶ νὰ λυγίζει στὸν ἐχθρό, σέρνεται ἀπὸ τὸ πλῆθος καὶ ἀφήνει τὴν τελευταία του πνοὴ ἀναφωνῶντας: «Θεέ μου!». Ὁ τοῦρκος λοχαγὸς ἔπρεπε ὅμως νὰ ἐκτελέσει τὴν διαταγὴ ποὺ ἔλαβε. Ἔτσι λοιπὸν κρέμασε τὸ ἄψυχο σῶμα, μὲ τὶς σάρκες καταξεσκισμένες, κοντὰ στὸν σιδηροδρομικὸ σταθμὸ τῆς Σμύρνης. 

Μὲ τὸν θάνατο τοῦ Ἁγίου, ὁ Νουρεντὶν ἔδωσε τὸ σύνθημα στὸν ὄχλο, στοὺς ἄτακτους τούρκους καὶ στὸν τακτικὸ στρατὸ γιὰ αὐτὸ ποὺ θὰ ἀκολουθοῦσε τὶς ἑπόμενες ἡμέρες, μὲ ἀποκορύφωμα τὴν ἐφαρμογὴ τοῦ σχεδίου του, τὸ ὁποῖο ἦταν ὁ ἐμπρησμὸς τῆς Ἑλληνικῆς καὶ τῆς ἀρμενικῆς συνοικίας. Ἡ πυρκαγιὰ ποὺ τέθηκε βάσει ὀργανωμένου σχεδίου ἐπεκτάθηκε σὲ πλάτος δύο μιλίων καὶ σάρωσε σχεδὸν ὁλόκληρη τὴν πόλη ἀφήνοντας ἄθικτες τὴν ἑβραϊκὴ καὶ τὴν τουρκικὴ συνοικία. Οἱ Ἕλληνες ὡς μοναδικὴ σωτηρία εἶχαν πλέον τὴν θάλασσα. Σκηνὲς φρίκης ἐκτυλίχθηκαν τὶς ἡμέρες ποὺ ἐμαίνετο ἡ πυρκαγιά, ἐνῷ ἡ προκυμαία εἶχε γεμίσει ἀπὸ πτώματα. Ἡ καταστροφὴ εἶχε ὁλοκληρωθεῖ. Ἐπισήμως, κανένα ἀπὸ τὰ ἀγκυροβολημένα πλοῖα τῶν δυτικῶν "συμμάχων" δὲν βοήθησε τοὺς Ἕλληνες. Ὁ διεθνὴς τύπος πλὴν ἐλαχίστων ἐξαιρέσεων ὑποβάθμισε τὸ γεγονὸς τῆς καταστροφῆς καὶ τὶς φρικαλεότητες τῶν τούρκων, ἐνῷ καὶ ἡ κοινὴ γνώμη ἀρκετῶν ξένων κρατῶν ἔδειξε μιὰ ἀσυγχώρητη ἀδιαφορία καὶ κράτησε μιὰ κατ’ οὐσίαν ἐχθρικὴ στάση σὲ σημεῖο τέτοιο ποὺ ἀφέθηκε νὰ ἐννοηθεῖ ὅτι «οἱ ἴδιοι οἱ Ἕλληνες πυρπόλησαν τὴν Σμύρνη»! 

Κατὰ τὶς ἀρχὲς τοῦ Σεπτεμβρίου τοῦ 1922 ὁλοκληρώθηκε ἡ καταστροφὴ τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, ὅπου γράφτηκε τὸ προσωρινὸ τέλος τῆς πραγμάτωσης τοῦ Ἐθνικοῦ ὀνείρου τῆς Μεγάλης Ἰδέας. Ὁ ἀριθμὸς τῶν θυμάτων δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ ἐξακριβωθεῖ μὲ σαφήνεια καὶ οἱ διάφοροι ἐρευνητὲς καὶ ἱστορικοὶ δίνουν διαφορετικοὺς ἀριθμούς. Πάντως ὁπωσδήποτε ἀνέρχονται σὲ ἑκατοντάδες χιλιάδες. Ὁ ἀριθμὸς τῶν προσφύγων ἀνῆλθε σὲ περισσότερους ἀπὸ ἑνάμιση ἑκατομμύριο Ἕλληνες, οἱ ὁποῖοι ξεριζωμένοι ὄντες ἀπὸ τὴν Γῆ τους, ἀναζήτησαν στὴν κυρίως Ἑλλάδα καταφύγιο. 

Ἡ Τιμὴ ποὺ πρέπει στὸν εὐπατρίδη Μητροπολίτη γιὰ τὴν θυσία του, ἀλλὰ καὶ ἡ Τιμὴ στοὺς Ἕλληνες μαχητὲς ποὺ πολέμησαν τὰ στίφη τῆς Ἀνατολῆς, ἀποτελοῦν δυστυχῶς ψιλὰ γράμματα γιὰ τὸ μισελληνικὸ καθεστὼς τῆς κομματοκρατίας, ἡ ὁποία προσπαθεῖ νὰ τοὺς καταδικάσει στὴν λήθη. Παρὰ τὴν προκλητικὴ πολιτικὴ ποὺ ἀκολουθοῦν οἱ δυνάμεις τοῦ δημοκρατικοῦ τόξου ἐδῶ καὶ δεκαετίες μὲ τὴν λεγόμενη «ἑλληνοτουρκικὴ φιλία», πρὸς τέρψιν τοῦ ἐγκληματικοῦ κατοχικοῦ ὀργανισμοῦ τοῦ ΝΑΤΟ, τὸ ζὼν καὶ δυναμικότερο κομμάτι τοῦ Ἑλληνικοῦ Ἔθνους δὲν μένει στὰ μοιρολόγια καὶ τὴν στυγνὴ καὶ ἄγονη ἱστορικὴ ἀναδρομή. Μὲ τὸ Ἐθνικιστικὸ Κίνημα τῆς Χρυσῆς Αὐγῆς στὴν πρωτοπορία, οἱ τελευταῖοι πιστοί της μεγαλοσύνης τοῦ Ἑλληνισμοῦ στέκονται ἀνάχωμα σὲ ὅσους σκυλεύουν τὴν μνήμη τῶν κεκοιμημένων προγόνων μας, καὶ συνεχίζουν βαστῶντας ἀναμμένη τὴν φλόγα αὐτοῦ τοῦ θρυλικοῦ ὁράματος, μὲ ὁδηγὸ τοὺς σκοποὺς τοῦ ἀγῶνα ποὺ διεξήγαγαν οἱ ἡρωικοὶ Ἕλληνες πολεμιστὲς τῆς τρισένδοξης Μικρασιατικῆς Ἐκστρατείας! 

Στὴν Μνήμη τοῦ τελευταίου Ἕλληνα στρατιώτη, τοῦ σαλπιγχτὴ ποὺ ἄφησε τὰ ἱερὰ ὀστᾶ του νὰ λευκάζουν κάτω ἀπὸ τὸν Ἥλιο τῆς Μικρασιατικῆς Γῆς, ἀφιεροῦται τὸ κάτωθι ποίημα τοῦ Γεωργίου Ἀθάνα: 

Ὁ ΣΑΛΠΙΓΧΤΗΣ 

Στερνὸς ἀπ’ ὅλους δούπησε κι ὁ σαλπιγχτὴς στὸ χῶμα. 

Τῆς σάλπιγγάς του ὁ ἀντίλαλος δὲν εἶχε σβήσει ἀκόμα 

τῆς Μικρασίας ξετρέχοντας τὰ πλάτη πέρα ὡς πέρα 

πότε ἀντηχοῦσε σὰ λυγμὸς καὶ πότε σὰ φοβέρα. 

Ἄθαφτος λυώνει ὁ σαλπιγχτὴς μὲς στὶς βροχές. Παρέκει 

ἡ σκουριασμένη σάλπιγγα πιστὰ τοῦ παραστέκει. 

Μὲ τοῦ χιονιοῦ τὸ σάβανο τοὺς σκέπασε ὁ χειμῶνας. 

Κ’ ἦταν βαρὺς σὰν κόλαση, μεγάλος σὰν αἰῶνας. 

Μὰ τί κι ἂν ἦρθε ἡ ἄνοιξη ; Μέσα στὸ νέο χορτάρι 

Δὲ φαίνεται οὔτε σάλπιγγα, οὔτε σκεβρὸ κουφάρι. 

Μόνο ἀπὸ νύχτα σὲ νυχτιὰ βγαίνει τὸ φάντασμά του 

καὶ ψάχνει στὰ χαμόκλαδα νὰ βρῇ τὴ σάλπιγγά του... 

Μὴν ἀποκάμης, Σαλπιγχτή, καὶ μὴ λιγοπιστήσης! 

Χιλιάδες νύχτες θὰ διαβοῦν, νύχτες σιγῆς καὶ φρίκης. 

Μὰ θά ’ρθή, θά ’ρθὴ ἕνα πρωί, ποὺ ἐσὺ θὰ τοὺς χτυπήσης 

μὲ τὴν παλιά σου σάλπιγγα τοὺς νέους σκοποὺς τῆς νίκης! 

Μέτωπο Νεολαίας – Τομέας Ἱστορίας 

ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ 

https://xrisiavgi.com/2025/08/27/13/158812/